Fatih Sultan Mehmet Üniversitesi Hukuk Fakültesi Anayasa Hukuku Çıkmış Final Soruları 2017 – 2018

Fatih Sultan Mehmet Üniversitesi Hukuk Fakültesi Anayasa Hukuku Çıkmış Final Soruları 2017 – 2018

1- Cumhuriyet nedir? Geniş anlamını da içerecek şekilde tanımlayınız.

Cumhuriyet, devlet başkanlığının irsi olarak intikal etmediği devlet şeklidir. Bu anlamda cumhuriyet monarşinin karşıtıdır. O halde ırsi olarak intikal eden bir devlet başkanlığı makamı ihdas etmeyen tüm devletler cumhuriyettir. Burada devlet başkanının seçimle ya da cebren işbaşına gelmesi önem taşımaz.

Bir kısım hukukçular cumhuriyet kavramının geniş olarak yorumlanması gerektiği iddiasındadır. Bu görüşte olanlara göre cumhuriyet, demokratik düzenin temel prensiplerini de içine alan bir kavram olarak düşünülmelidir: Genel oy, temsili rejim, kuvvetler ayrılığı gibi prensipleri kapsar. Agulhon gibi yazarlar cumhuriyetten kralsız ve diktatörsüz bir düzeni, hukuk devletini, liberal demokrasiyi anlar. Dolayısıyla geniş anlamıyla cumhuriyet yalnızca monarşinin tersi olmakla kalmaz demokrasinin de eşanlamlısı olarak kabul edilir.

Bu anlamıyla cumhuriyet tamamen seçimlere bağlı bir yönetim olarak kabul edilir. Seçimle gelen yöneticiler ömür boyu değil, belirli bir zaman dilimiyle sınırlı olarak iktidarda kalabilirler. Milli egemenliğin en iyi gerçekleştiği yönetim biçimidir. Bir başka hususta cumhuriyet ve demokrasi ilişkisidir. İngiltere, İsveç, İspanya gibi kimi monarşiler demokratik bir yönetim tarzı iken birçok Libya Çin gibi birçok cumhuriyet anti demokratiktir.

2- Sert kuvvetler ayrılığı rejimi olarak başkanlık hükümet sisteminin asli ve tali özellikleri nelerdir?

Başkanlık hükümet sisteminin asli ve tali özellikleri şunlardır:

a) Asli Özellikler:
1- Yürütme organı tek kişiden oluşur. (Başkan)
2- Başkan halk tarafından doğrudan seçilir.
3- Başkan yasamanın güvenine dayanmaz.

b) Tali Özellikler:
1- Başkan yasama organını feshedemez.
2- Hiçkimse aynı anda hem yasama hem de yürütme organınında görev alamaz.
3- Başkan yasama organı çalışmalarına katılamaz.

3- İki meclis sisteminin aleyhine olan görüşler nelerdir?

İki meclis sisteminin aleyhine olan görüşler şunlardır:

• a) İki meclis sistemi gereksizdir. Şayet ikinci meclis de demokratik usullerle belirlenecekse birinci meclisin kopyası olacaktır. Bu durumda ikinci meclis gereksiz olup işe yaramayacaktır.
• b) İki meclis sistemi anti demokratiktir: Şayet ikinci meclis seçim yoluyla değil de örneğin devlet başkanının ataması yoluyla oluşturulacaksa kaçınılmaz olarak anti demokratik olacaktır. Georges Vedel’in isabetle belirttiği gibi ikinci meclis ya gereksiz ya da anti demokratik olacaktır.
• c) İki meclis sistemi yasama meclisinin çalışmalarını yavaşlatma hatta bloke etme tehlikesi içerir.
• d) İki meclis sistemi egemenliğin tekliği ilkesine aykırıdır. B. Franklin’in ifade ettiği gibi iki meclise bölünmüş bir yasama organı biri önden biri arkadan farklı yönlere çekilen at arabasına benzeyecektir.

4- Çoğunlukçu demokrasi modelinin (Westminster) özelliklerini sıralayınız.

Çoğunlukçu demokrasi modelinin (Westminster) özellikleri şunlardır:

• a) Bu tür demokrasilerde hükümetler koalisyon partileri tarafından değil tek bir parti tarafından oluşturulur.
• b) Hükümetin parlamento karşısında üstünlüğü vardır.
• c) İki parti sistemi vardır.
• d) Çoğunluk seçim sistemi vardır.
• e) Hükümet karşısında sendikalar, meslek birlikleri, barolar gibi güçlü ve büyük örgütler bulunmaz.
• f) Çoğunlukçu modelde üniter ve merkezi bir yapı vardır.
• g) Yasama iktidarı tek mecliste toplanmıştır. (İngilterede parlamento çift meclisten oluşsa da yasama iktidarı avam kamarası tarafından kullanılmaktadır)
• h) Anayasa yazısız ya da yazılı olmakla birlikte yumuşaktır.
• i) Anayasa yargısı mevcut değildir.
• j) Merkez bankaları yürütmenin denetimindedir.

5- Tercihli oy usulünü” anlatıp, “Seçim Kotasını” tanımlayınız.

“Tercihli Oy Usulü”: Bu usulde, seçmen oy verdiği partinin listesinde yer alan adaylardan birini tercih edebilir. Bunun için listede isimleri yazılı adaylardan birinin yanına kanunun öngördüğü bir işareti koyar. Böylece partinin adaylar arasında yapmış olduğu sıralamayı değiştirmiş olur. Adaylar arasında tercih yapmayan seçmenler partinin sırlamasını kabul etmiş sayılır. Eğer tercihli oylar, kanunun aradığı miktarı aşmışsa seçim sonucunda, hangi adayların seçildiğine listedeki sıraya göre değil aldıkları tercih miktarına göre karar verilir. Örneğin 5 milletvekili çıkaran bir seçim çevresinde bir parti iki milletvekilliği kazanmışsa, tercihli oylar kanunun öngördüğü miktarı aştığında, en çok tercihi iki ve beşinci sıradaki adaylar almışsa listedeki ilk iki aday değil iki ve beşinci sıradaki adaylar seçilmiş olur. Tercihli oy, partilerin milletvekili adayları üzerindeki egemenliği sınırlandırmakta, seçmenlere sadece partiyi değil milletvekili adaylarını seçme imkanı tanımaktadır.

“Seçim Kotası”: Bir seçim çevresinde kullanılan geçerli oylar toplamının o seçim çevresinin çıkaracağı milletvekili sayısına bölünmesiyle bulunur. Bu sayı bulunduktan sonra partilerin o çevresinde aldığı oylar bu sayıya bölünerek partilerin kaç milletvekili çıkaracağı hesaplanır.